Мұхан Исахан

Заңгер, шариғат бойынша маман

Өмірбаяны Арнау сөз Мақалалары Сұрақ қою

Өмірбаяны

Мұхан Исахан – заңгер, шариғат бойынша маман, 1978 жылдың 8 қарашасында Оңтүстік Қазақстан облысынының Ордабасы ауданында дүниеге келген. 2000 жылы Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің заң факультетін тәмамдады. 2002 жылы осы университеттің магистратурасын, ал 2006 жылы аспирантурасын табысты аяқтап шықты. Қазіргі таңда «Нұр» Қазақ-Египет ислам университетінде «Дінтану» мамандығы бойынша докторантурада оқып жатыр. Бірнеше жылдар бойы ғылыми қызметкерлікпен, аудармашылықпен, «Қазақстан-Заман» газетінің дін істері бөлімін басқарумен айналысқан. 30 шақты ғылыми, 60 шақты публицистикалық мақалалардың және «Ислам және калам мазхабтары» атты монографиялық еңбектің авторы. 15 жылдан астам уақыттан бері «Мемлекет пен діннің қарым-қатынасын құқықтық реттеу» атты тақырып бойынша зерттеулер жүргізіп келеді. М.Исахан «ҚР діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Заң жобасына ондаған ұсыныстарын енгізген. «Саяси мазхабтардың тарихы» атты монографиялық еңбегі баспадан шығаруға дайындалуда.

Арнау сөзі

Ассаламу алейкум құрметті оқырмандар!

Мен – Мұхан Исахан, теолог, «Нұр» Қазақ-Египет ислам университетінің докторантымын. Сарапшы ретінде келесі тақырыптарға қатысты сұрақтарыңызға жауап беруге дайынмын: Мұхаммед Пайғамбардың (с.ғ.с.) өмірі мен қызметі, Исламдағы мазхабтардың шығу тарихы, сопылық және тариқаттар, Исламдағы діни мерекелер, ҚР заңнамаларына сәйкес азаматтардың діни құқығы.

Еңбектері

  • Кітап №1
  • Кітап №2
  • Кітап №3

Мақалалары

  • Мәуліт мерекесі – Мұхаммед (с.ғ.с.) мерейі 
  • Садақа беру – сауабы мол игі іс! 
  • Зекет бермеу – дінге опасыздық жасағанмен тең 
  • Тарихи оқиғалар желісі бойынша имам Матуридидің сенім ілімі 
  • Ақтау қаласында «Діни экстремизм мен терроризмнің алдын-алу мәселелеріндегі БАҚ рөлі» тақырыбында дөңгелек үстел өтті 
  • Айтайық, жарапазан... 
  • Тарауих намазының шариғаттағы дәлелі һәм рухани мән-мазмұны 
  • Исламның қазақ даласына таралуы 
  • Миғраж – ұлы жеңістердің хабаршысы 
  • Өзін-өзі жарған шаһид пе? 
  • Оразаны қанша күн тұтамыз? 
  • Сириядағы қанды қақтығыс «сунниттік-шииттік майдан» ба? 
  • Діни білім берудің заманауи тетіктерін игеру жайында 
  • Оразаның уақыты неге ауыспалы болып келеді? 
  • Қасиетті Қадір түні 
  • Көркем мінезді болудағы сабырдың орны 
  • Рамазан - Сабыр мектебі 
  • «Шахид болу» идеологиясының қателігі 
  • Ораза - мәңгілік бақытқа қол жеткізер құндылық 
  • Хақ үкімдері қатып-семіп қалған догма емес 
  • Уаһабшылдар қозғалысының ұлт жаназасын шығарудан басқа мақсаты жоқ 
  • Ислам үрейлендіруге қарсы 
  • "Қадір" сөзінің мағынасы 
  • Жұмаққа жолдама әперер иллаһи мүмкіндік 
  • Қасиетті кештегі айтылар дұға-тілек 
  • Қадір түнін күндізден күту керек 
  • Ораза - мәңгілік бақытқа қол жеткізер құндылық

Қалыңмал беру шариғатқа қайшы емес пе?

Сейсенбі, 05.01.2022

Қазақстанның өңтүстік өңірлерінде әлі күнге дейін қызға қалыңмал сұралады. Қалыңмал беру шариғатқа қайшы емес пе?

Қызға қалыңмал төлеу қазақ халқының ескіден келе жатқан салт-жораларының бірі. Тіпті, ислам дінін қабылдамай тұрып та бұл жоралғы көшпелі елдің қолданысында болған. Кейін ислам дінін қабылдаған да қалыңмал шариғаттағы мәһір реңкін (трансформация) алып, неке шарттарының бірі ретінде қабылданған. Жалпы, қалыңмалды шариғатттағы күйеужігіттің қалыңдығына беретін мәһір-сыйы деп есептеуге болады. Себебі, мәһір – әйелдің күйеуінен алған сыйлығы, ол әйелдің тәуелсіз мүлкі деп есептеледі. Күйеужігіт берген қалыңмалға қарай қыздың жасауы әзірленеді. Егер, үйленгеннен кейін барып әйел жесір қалып жатса, күйеуінің берген қалыңмалына (мәһірі) алған дүние-мүлік оның өз меншігі болып саналады. Осы себептен де, қалыңмал беруді шариғатқа қайшы емес деп айта аламыз.

Задында, қалыңмал деп – әке-шешеге ұзатылар қыздың жасауына кіретін төсек-орын, кілем, текемет, сырмақ, әшекей бұйымдар – алқа, сақина, сырға, білезік, өңіржиек, балдақ, қобдишасына қояр – иіс су, тарақ, ине жіп, жуалдыз, оймақ, сандығына салар – сәукеле, салы, орамал, қарқара, бүрмелі көйлек, етік, кемер, камзол, желбегей, шапан, камшат бөрік  т.б әйелге қажетті заттарды дайындау үшін берілетін төрт түлік мал мен әртүрлі бағалы дүниелерді айтамыз. Бүгінгі күні қалыңмал ескі мазмұнын сақтағанымен, заман талабына сай біршама өзгеріске ұшырады. Қалыңмал үрдісін жоғалтпаған өңірлерде үй жабдығына кіретін жиһаздар – кебеже, диван, төсек-орын, тұрмыстық техникалық құрылғылар – теледидар, шаңсорғыш, тоңазытқыш, майда толқынды жылытқыш, ыдыс-аяқ т.б бұйымдарды әзірлеу үшін қалыңмал төленеді.

«Жеті Жарғы» заңында қалыңмал өлшемі әлеуметтік топтардың дәрежесіне қарай белгіленген. Мысалы, «бас жақсы» – қалыңмалдың ең жоғарғы шегі саналған. Бәйге мен көкпарда бас жүлде алып жүрген сәйгүлік, берен мылтық, құрыш сауыт, атан түйе немесе күшті дуылғалы қара нар енген. «Бас жақсы» қалыңмалын төлеу көбінесе дәулеті шалқыған ауқатты отбасылардың арасындағы неке қатынастарында орын алған. «Қырық жеті», «отыз жеті», «жиырма жеті», «он жеті» өлшеміне қара мал саны кірген. Ал, «дөңгелек қалыңмалға» он бас қара мал кірген. Бұл – әлеуметтік жағдайы өте төмен отбасылардың арасындағы қалыңмал өлшемі саналған. Сонымен қатар, қазақта «күшік күйеу» деген ұғым бар. Егер, отбасын құруға ниетті ер адамның әлеуметтік жағдайы «дөңгелек қалыңмалды» төлеуге де шамасы жетпесе, онда күйеу жігіт қашан «дөңгелек қалыңмал» өтелгенше немесе қайынатасы қалыңдықты алуға рұқсат еткенше, қайынжұртына қызмет ететін болған. Ал, шариғатта мәһірдің жоғары шегі көрсетілмеген. Бірақ, Ханафи ғұламалары мәһірдің төменгі шегі ретінде он дирхем күмісті белгілеген. Мәлики ғұламалары мәһірдің төменгі шегі деп үш дирхем күміс, ал Шафиғи және Ханбали ғұламалары мәһірдің төменгі шегін көрсетпеген. 

Оқылды 3119 рет
Жауап берген:
JoomShaper
Top