Мұхан Исахан

Заңгер, шариғат бойынша маман

Өмірбаяны Арнау сөз Мақалалары Сұрақ қою

Өмірбаяны

Мұхан Исахан – заңгер, шариғат бойынша маман, 1978 жылдың 8 қарашасында Оңтүстік Қазақстан облысынының Ордабасы ауданында дүниеге келген. 2000 жылы Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің заң факультетін тәмамдады. 2002 жылы осы университеттің магистратурасын, ал 2006 жылы аспирантурасын табысты аяқтап шықты. Қазіргі таңда «Нұр» Қазақ-Египет ислам университетінде «Дінтану» мамандығы бойынша докторантурада оқып жатыр. Бірнеше жылдар бойы ғылыми қызметкерлікпен, аудармашылықпен, «Қазақстан-Заман» газетінің дін істері бөлімін басқарумен айналысқан. 30 шақты ғылыми, 60 шақты публицистикалық мақалалардың және «Ислам және калам мазхабтары» атты монографиялық еңбектің авторы. 15 жылдан астам уақыттан бері «Мемлекет пен діннің қарым-қатынасын құқықтық реттеу» атты тақырып бойынша зерттеулер жүргізіп келеді. М.Исахан «ҚР діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Заң жобасына ондаған ұсыныстарын енгізген. «Саяси мазхабтардың тарихы» атты монографиялық еңбегі баспадан шығаруға дайындалуда.

Арнау сөзі

Ассаламу алейкум құрметті оқырмандар!

Мен – Мұхан Исахан, теолог, «Нұр» Қазақ-Египет ислам университетінің докторантымын. Сарапшы ретінде келесі тақырыптарға қатысты сұрақтарыңызға жауап беруге дайынмын: Мұхаммед Пайғамбардың (с.ғ.с.) өмірі мен қызметі, Исламдағы мазхабтардың шығу тарихы, сопылық және тариқаттар, Исламдағы діни мерекелер, ҚР заңнамаларына сәйкес азаматтардың діни құқығы.

Еңбектері

  • Кітап №1
  • Кітап №2
  • Кітап №3

Мақалалары

  • Мәуліт мерекесі – Мұхаммед (с.ғ.с.) мерейі 
  • Садақа беру – сауабы мол игі іс! 
  • Зекет бермеу – дінге опасыздық жасағанмен тең 
  • Тарихи оқиғалар желісі бойынша имам Матуридидің сенім ілімі 
  • Ақтау қаласында «Діни экстремизм мен терроризмнің алдын-алу мәселелеріндегі БАҚ рөлі» тақырыбында дөңгелек үстел өтті 
  • Айтайық, жарапазан... 
  • Тарауих намазының шариғаттағы дәлелі һәм рухани мән-мазмұны 
  • Исламның қазақ даласына таралуы 
  • Миғраж – ұлы жеңістердің хабаршысы 
  • Өзін-өзі жарған шаһид пе? 
  • Оразаны қанша күн тұтамыз? 
  • Сириядағы қанды қақтығыс «сунниттік-шииттік майдан» ба? 
  • Діни білім берудің заманауи тетіктерін игеру жайында 
  • Оразаның уақыты неге ауыспалы болып келеді? 
  • Қасиетті Қадір түні 
  • Көркем мінезді болудағы сабырдың орны 
  • Рамазан - Сабыр мектебі 
  • «Шахид болу» идеологиясының қателігі 
  • Ораза - мәңгілік бақытқа қол жеткізер құндылық 
  • Хақ үкімдері қатып-семіп қалған догма емес 
  • Уаһабшылдар қозғалысының ұлт жаназасын шығарудан басқа мақсаты жоқ 
  • Ислам үрейлендіруге қарсы 
  • "Қадір" сөзінің мағынасы 
  • Жұмаққа жолдама әперер иллаһи мүмкіндік 
  • Қасиетті кештегі айтылар дұға-тілек 
  • Қадір түнін күндізден күту керек 
  • Ораза - мәңгілік бақытқа қол жеткізер құндылық

Қазіргі салафилер шынында да әһлу сунна жолында ма?

Сейсенбі, 06.09.2021

Қазіргі салафилер өздерін Ханбали мәзһабынан санайды. Бұл ақталу ма, әлде олар шынында да әһлу сунна жолында ма?

Иә, салафилер өздерін ханбали мазһабынан санайды. Әйткенмен, олар толық Имам Ахмад бин Ханбалдың ұстанымында болған емес. Фиқһ мәселесінде салафи ғұламалары негізінен ханбали мәзһабының үкімдерін басшылыққа алады. Бірақ, ақида мәселесінде ханбалилерден мүлде алшақ кеткен. Себебі, Имам Ахмад бин Ханбал ақидада әһлу сүнна жамағаты ұстанған тафуид пен тәуил жолын ұстанған. Имам Ахмадтан Алла Тағаланың сипаттарын баяндайтын хадистер хақында сұрағанда, Ұлы Имам: «Қалай келсе солай өткізіп (тафуид), иман келтіреміз, егер дұрыс тізбекпенен келсе олардың бірде-бірін терістемейміз, Алла Өзін сипаттағанынан артық сипатталмайды, шектелмейді «Оған ұқсайтын, Ол сияқты еш нәрсе жоқ. Ол Тәңір әр нәрсені естуші, толық көруші». Егер кім мұны тікелей мағынасында түсінсе, дінге жаналық (бидға) енгізген» деп жауап қатқан.

       Имам Ахмадтан «истәуә» жайлы сұрағанда, ол: «Истәуә хабарда келтірілгендей, оған адамзаттың ақылы жетпейді» деп жауап берген.

        Имам Ахмад Құран Кәрімдегі «Раббың жәә, періштелер сап-сап болған кезде» – деген аяттағы «жәә» келді сөзіне «әмірі келді» – деп мағына берген. Яғни «Раббыңың әмірі келгенде және періштелер сап-сап болған кезде» деп жеткізген. Сондай-ақ, Имам Ахмад Ханбал тағы бірнеше аяттарға да тәуил жасаған.

       Ал, өздерін ислам таухидын (ақидасын) жаңғыртушымыз деп жүрген салафилердің доктриналды ұстанымына келер болсақ, олардың  муташаббиһ аяттар мен хадистерге берген түсіндірмелері Имам Ахмадтың ұстанымынан мүлде бөлек. Имам Ахмад бин Ханбал «Алла келеді», «кетеді», «аршыға отырады», «орнығады», «түседі», «көтеріледі», «екі көзі», «екі қолы», «балтыры», «саусақтары бар» деген емес. Керісінше мұндай аяттарды астарлы мағынасында түсінген. Ал, өздерін Имам Ахмад Ханбалдың жолын ұстанамыз деп ақталғысы келетін салафилер Құрандағы мүтәшәбиһ аяттарды және де сол сияқты мүтәшәбиһ (астарлы ұғымдағы) хадистерді тілдік тура мағынасында қабылдайды. Әлбетте, муташаббиһ аяттар мен хадистерді заһири (сыртқы) мағынасына қарай түсіну аһлу сүнна ақидасына қайшы келеді. Бүгінгі таңда өздеріне ергендер қауымды мұсылман үмбеті санап, ал, өңгесін адасқан, мүшірік, кәпір деп жүрген салафилер қазіргі мұсылман қоғамындағы ең қауіпті де, қатерлі жамағат саналады.

Салафилердің «Үш негіз» (рубубия, улухия, әсма ус сипат) ақидасын Ибн Таймияға дейін ешкім айтпаған. Ұлы Жаратушының дінін көркем түрде насихаттаған Мұхаммед (с.а.у)  таухид екі немесе үш түрлі түрлі болады деп үгіттемеген. Сондай-ақ, сәләф имамдарда да мұндай алабөтен сенімді кейінгі буынға  мирас етпеген. Нағында, таухидтың бұлай үшке бөлініп түсіндірілуі мұсылман жұрағатындағы кейбір жеке тұлғаларды үмбеттен шығарып тастау мақсатында жасалған. Тіпті, бұлардың ақиданы бұлай үшке бөлуі діни тұрғыда былай тұрсын, тілдік ұғымы жағынан алып қарағанның өзінде мүлде қате саналады. Айталық, «Рабб тек жаратушылықты білдіреді» немесе Иләһияны «Улуһия» деп өзгертуі тіл заңдылығына симайтын мүлде негізсіз түсінікке жатады

Ибн Таймия: «Біз сенімде салаф жолындамыз, амалда ханбали мәзһабынанбыз» дейді. Ал, Ахмад бин Ханбал сенім де, амалда да салаф жолында болған. Яғни, Ибн Таймия бұл пікірімен Имам Ахмад бин Ханбалдың сеніміне күмәнмен қарайды деген сөз. Сондықтан, салафилердің  Ахмад бин Ханбалға қатысы жоқ деп кесіп айта аламыз. Бұл тек ақталудың амалы ғана. 

Оқылды 1747 рет
Жауап берген:

Сарапшылар

Айнұр Әбдірәсілқызы

Толық ақпарат Сұрақ қою

Балғабек Мырзаев

Толық ақпарат Сұрақ қою

Алау Әділбаев

Толық ақпарат Сұрақ қою

Ершат Оңғаров

Толық ақпарат Сұрақ қою

JoomShaper
Top